Przemoc w szkole – bagaż zabierany w dorosłość

Przemoc w szkole i negatywne jej skutki w życiu dorosłym.Temat przemocy w szkole nie należy do przyjemnych. Trzeba jednak go poruszać, by uświadomić sobie jak bardzo potrafi on niszczyć życie dzieciom i młodzieży. Co więcej, jak potwierdzają badania, wpływ przemocy na życie młodej osoby nie kończy się wraz z opuszczeniem przez nią murów szkoły, negatywne efekty przemocy widać również u progu dorosłego życia – a występują one zarówno u ofiar jak i u sprawców znęcania się.

Badania zjawiska przemocy wśród osób w wieku szkolnym

Great Smoky Mountains Study było wieloletnim badaniem populacji dzieci i młodzieży w USA (w Północnej Karolinie) prowadzonym w latach 1992 – 2003. Objęło swoim zasięgiem ponad tysiąc dzieci w wieku 9-16 lat wraz z ich rodzicami. Wśród celów, jakie stawiali sobie organizatorzy było oszacowanie ilości osób wśród młodzieży z zaburzeniami emocjonalnymi, zbadanie utrzymywania się tych zaburzeń w czasie oraz wyszczególnienie możliwych czynników ryzyka rozwoju emocjonalnego i zaburzeń zachowania.

Po zakończeniu pierwszego etapu badania w kolejnych latach powrócono do jego uczestników z ankietami weryfikującymi ich kondycję na trzech etapach ich okresu wchodzenia w dorosłość – w wieku 19, 21 i pomiędzy 24 a 26 rokiem życia. Ten etap zakończył się w 2010 roku, a jednym z jego efektów było opracowanie dotyczące wpływu przemocy szkolnej na późniejsze zaburzenia zachowania wśród młodzieży na dalszym etapie ich życia – utrzymujące lub pojawiające się w czasie wchodzenia młodego człowieka w dorosłość.

Na potrzeby analizy podzielono grupę badaną na trzy podgrupy w zależności od ich styczności ze zjawiskiem znęcania się w szkole stosując kryteria zdefiniowane w Child and Adolescent Psychiatric Assessment (CAPA):

  • osoby nie spotykające się z przemocą w środowisku szkolnym (inaczej – grupa kontrolna),
  • osoby będące ofiarami znęcania się,
  • sprawcy przemocy szkolnej,
  • osoby, które były jednocześnie ofiarami jak i sprawcami przemocy.

Rezultaty widoczne w życiu dorosłym

Wyniki nie były optymistyczne. Wśród wszystkich grup mających styczność z przemocą zaobserwowano zwiększone ryzyko zaburzeń zachowania, również utrzymujące się w czasie wchodzenia w dorosłość. Nie wchodząc w szczegóły metodologii badań ich podsumowanie jest następujące:

  • wśród ofiar przemocy zanotowano ponad 4-krotnie zwiększone ryzyko występowania zaburzeń lękowych w wieku dorosłym w stosunku do grupy nie mającej styczności z przemocą,
  • w przypadku osób, które były jednocześnie sprawcami i ofiarami przemocy prawie 5-krotnie zwiększyło się ryzyko depresji i aż 14-krotnie ryzyko występowania ataków paniki w życiu dorosłym. Dodatkowo wśród kobiet z tej grupy zaobserwowano aż 26-krotnie zwiększone ryzyko związane z agorafobią, a wśród mężczyzn prawie 19-krotne zwiększenie ryzyka skłonności samobójczych.
  • natomiast sprawcy przemocy cechowali się ponad 4-krotnie większymi szansami na posiadanie antyspołecznych zaburzeń osobowości w dorosłym życiu (nieliczenie się z uczuciami innych, lekceważenie norm, niski próg wyzwalania agresji).

Powyższe skłonności były obserwowalne w grupie badanej nawet po uwzględnieniu istniejących wcześniej problemów psychicznych i trudności rodzinnych, co sugeruje, że były bezpośrednio powiązane z zachowaniem przemocowym w czasie dzieciństwa i dorastania.

A nasza codzienność szkolna?

Badanie było przeprowadzane na osobach mieszkających w USA, niemniej jego wyniki mogą mieć zastosowanie również w przypadku naszego kraju. W dzisiejszych czasach można zauważyć, że coraz więcej dzieci i młodzieży nie radzi sobie z emocjami i reaguje agresywnie w stosunku do swoich rówieśników i innych osób.

Powołując się na słowa autorów badania – przemoc w szkole to nie tylko „rytuał” towarzyszący dorastaniu, ale poważne zagrożenie wiążące się z konsekwencjami emocjonalnymi i poważnymi trudnościami z funkcjonowaniem w społeczeństwie wszystkich dotkniętych tym zjawiskiem.

Biorąc to pod uwagę niezwykle ważna staje się postawa, reakcja pracowników oświaty i świadków aktu przemocy. Sytuacje związane z przemocą w szkole są często łatwe do zaobserwowania przez dorosłych. Odpowiednia reakcja pracowników placówki, a także zgłoszenie sprawy pedagogowi lub psychologowi pracującemu w szkole może znacząco zmniejszyć skalę znęcania się wśród uczniów, ich cierpienia i długotrwałe skutki dla ich późniejszego zdrowia psychicznego.

Źródło: JAMA Psychiatry

20. stycznia 2014 by Anna Babicz
Categories: Ze świata nauki | Tags: , | 1 comment

Komentarze:

Loading Facebook Comments ...

One Comment

  1. Bardzo ciekawy artykuł. Jest to temat niezwykle aktualny w dzisiejszych czasach. Jako nauczyciel na co dzień spotykam się z przejawami agresji w szkole, tak zwanej „fali”. Dobrze opracowany rzetelny i dobrze zredagowany tekst.